Halsbandparkiet Psittacula krameri
Leer de bekendste van de drie soorten exotische parkieten herkennen die in Brussel geacclimatiseerd zijn.
Belangrijkste kenmerken
Zorgwekkende invasieve uitheemse soort voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (Bijlage IV, Natuurordonnantie)
Observeren, determineren, ontdekken
Wat is toch die vogel met zo'n "exotisch" groene kleur, die in onze parken zit te kwetteren? In Brussel kun je tijdens wandelingen drie soorten "verwilderde" parkieten (teruggekeerd naar de natuur) tegenkomen. Voor minder stedelijke bezoekers kan deze waarneming verrassen, aangezien dergelijke exotische vogels doorgaans alleen in volières worden gezien.
De halsbandparkiet is te herkennen aan een bijna volledig felgroen verenkleed, een zeer lange en slanke staart met blauwachtige en metaalachtige tinten, en een dikke snavel met een koraalrode bovensnavel en een zwarte ondersnavel. De lange, smalle vleugels zijn donkerder aan de uiteinden. Het mannetje krijgt vanaf zijn derde levensjaar zijn volwassen verenkleed, met een zwarte en roze halsband. Vrouwtjes en juvenielen (tot 3 jaar) zijn meestal lichter, hebben geen uitgesproken halsband en, in het geval van juvenielen, een kortere staart.
De krachtige, gebogen snavel is een echt werktuig dat wordt gebruikt om in bomen te klimmen, nestholtes groter te maken, zaden te kraken, fruit te plukken of knoppen af te snijden.
Elke avond verzamelen halsbandparkieten zich in "slaapbomen" om de nacht door te brengen. Tijdens het broedseizoen overnachten broedende volwassenen echter meestal bij hun nestlocatie. In Brussel delen halsbandparkieten en alexanderparkieten vaak dezelfde slaapbomen.
De Brusselse populatie halsbandparkieten is ontstaan na de sluiting in 1974 van een dierenpark op het Heizelplateau. Een veertigtal vogels werd toen opzettelijk vrijgelaten in de natuur. Zelfs strenge winters lijken weinig invloed te hebben op de algemene populatie van deze soort in Brussel, die oorspronkelijk uit Sub-Sahara Afrika en India komt. Dit kan deels worden verklaard door het voederen door particulieren en het gebrek aan natuurlijke predatoren. Tot nu toe lijkt de slechtvalk de enige regelmatige predator van deze vogels in Brussel.
Biologische cyclus
Het vrouwtje legt 2 tot 6 eieren, die 21 tot 23 dagen worden uitgebroed. De jongen worden ongeveer veertig dagen in het nest gevoerd. Jonge parkieten blijven iets minder dan 2 maanden in het nest voordat ze gaan vliegen.
- Zichtbaarheid: januari tot december
- Broedperiode: februari tot juni
Risico’s op verwarring
Grote alexanderparkiet
Monniksparkiet
Rol in het ecosysteem
De halsbandparkiet is vegetariër: hij voedt zich met diverse zaden, vruchten, knoppen, bloemen en jonge blaadjes. Ook maken parkieten graag gebruik van voederplaatsen.
Ze broeden voornamelijk in boomholtes (bij voorkeur oude plataanbomen) op 3 tot 10 meter hoogte, maar kunnen ook in de isolatielaag van gebouwen nestelen door met hun sterke snavel te "graven". Ze broeden in losse kolonies.
Halsbandparkieten leven in allerlei boomrijke habitats. De verwilderde populaties in Brussel, afkomstig uit gevangenschap, leven vooral in stedelijke gebieden, waar ze nestelen in boomholtes (vooral in parken) of gebouwen.
Samenleven en overlast vermijden
De halsbandparkiet is een invasieve exoot die mogelijk schade toebrengt aan de biodiversiteit. Halsbandparkieten en alexanderparkieten kunnen concurreren met inheemse holenbroedende vogels. Uit een studie blijkt bijvoorbeeld concurrentie tussen parkieten en boomklevers voor nestholtes. Hoewel boomklevers nog steeds nestelen in gebieden waar parkieten broeden, verhoogt de studie de bezorgdheid over de kwetsbaarheid van inheemse holenbroeders.
Sommige vleermuissoorten maken het hele jaar door gebruik van boomholtes. Hoewel er in Brussel nog veel oude bomen staan, kan hun geleidelijke verdwijning leiden tot een schaarste aan holtes en meer concurrentie tussen vogels en vleermuizen.
In bepaalde wijken kan de hele dag door tot in de avond de aanwezigheid van parkieten zorgen voor aanzienlijke geluidsoverlast. Dit geldt ook voor bewoners nabij slaapbomen, vooral bij de aankomst van de vogels tegen de avond.
Net als andere vogels kan de halsbandparkiet schade aan bepaalde gebouwen veroorzaken door nissen in de buitenisolatie te graven.
Wat kunt u doen om overlast te beperken?
- Bescherm oude bomen met holtes, zelfs dode bomen, zoveel mogelijk. Dit biedt andere vogels en kleine dieren schuil- en nestplaatsen in de stad.
- Voer geen parkieten en vermijd dat voedsel toegankelijk is voor hen.
Laat nooit exotische dieren vrij in de natuur. Dit kan schadelijk zijn voor de biodiversiteit (concurrentie om voedsel of nestplaatsen, predatie, overdracht van ziekten) én voor de vrijgelaten dieren zelf, die mogelijk niet overleven (klimaat, beschikbaarheid van voedsel, enz.).