Ga voorzichtig en doordacht te werk bij het snoeien van heesters

Het snoeien van heesters komt hun gezondheid en ontwikkeling ten goede, levert tijdwinst op, vermindert de hoeveelheid groenafval en geeft fauna en flora een habitat !

Foto van een gehandschoende hand die met een snoeischaar een verouderende tak aan de basis snijdt.

Beoordeel of snoeien nodig is  

Snoeien is geen biologische noodzaak voor planten. In de natuur kunnen ze het heel goed stellen zonder ! U hoeft uw heesters dus helemaal niet elk jaar te snoeien. Laat de beslissing om te snoeien dus eerder afhangen van de (ruimtelijke of esthetische) landschapsnoden of van de gewenste vruchtenopbrengst.

Technische info

Doelgroep Bedrijven - Particulieren - Overheidinstanties - Professionals

Seizoen Zomer - Winter

Type actie Plannen - Onderhouden

Betrokken ruimte Tuin   - Groene ruimte - Openbare ruimte - Wegen

Niveau Ervaren   - Gevorderd

Plan uw snoeiwerkzaamheden

Wat hebt u nodig ?

Een snoeischaar : om takjes en twijgen af te knippen.
Een takkenschaar : voor dikkere en stevigere takken.
Een snoeizaag : voor dikke takken en zwaarder snoeiwerk.
Beschermende handschoenen : om verwondingen aan de handen te voorkomen.
Ontsmettingsmiddel : om het gereedschap te reinigen na elk gebruik en de verspreiding van ziektes tegen te gaan.

Kies de juiste periode

Snoei bij voorkeur in de winter, omdat het gemakkelijker werken is wanneer er geen bladeren aan de takken hangen. De hergroei is krachtiger bij wintersnoei dan bij zomersnoei.

Snoeien na de bloei is aanbevolen voor acrotonische planten die bloeien op uitlopers van het voorgaande jaar, zoals buxus, gele kornoelje, meidoorn of bladverliezende kardinaalsmuts. Bij een optimale snoei blijven enkele vruchten hangen voor de vogels.

Snoeien in de vroege lente (wanneer de knoppen opengaan) is alleen aanbevolen voor de vernieuwing van basitonische heesters of om te krachtige heesters te temperen.

Planten die beperkt koudebestendig zijn, moeten worden gesnoeid net voor de terugkeer van het plantengroen.

Wintersnoei : Januari - Maart

Wintersnoei : September - Oktober

Snoei na de bloei : Juni - Augustus

Wintersnoei : november tot februari
Snoei na de bloei voor acrotonische planten die bloeien op de uitlopers van het voorgaande jaar. : juni en juli

Snoei volgens de bloeiwijze  

Bloei op de uitlopers van het jaar:
- op deze (zowel acrotonische, basitonische als mesotonische) planten heeft een wintersnoei geen negatieve gevolgen voor de komende bloei.

Bloei op hout van de voorgaande jaren:
- op basitonische of mesotonische planten heeft een wintersnoei geen negatieve gevolgen voor de komende bloei, op voorwaarde dat alleen dood hout wordt weggehaald.
- op actrotonische planten snoeit u bij voorkeur na de bloei om te vermijden dat de komende bloei wordt verhinderd. Lichte snoei kan in elk seizoen worden uitgevoerd.

Foto van sleedoorns in bloei — Sleedoorns in bloei *© Mark Zekhuis, Saxifraga*

Elke heester heeft zijn eigen snoeiwijze

Er bestaan verschillende groeiwijzen, afhankelijk van het type heester :

fa20_acrotone_pascalprieur(2).png — Acrotonstruik *© P. Prieur*

Acrotonische heesters

Acrotonische heesters (kopgroeiers) groeien in de hoogte, aan het uiteinde van hun twijgen, en nemen toe in volume over een lange periode. Snoeien, ook met de heggenschaar, stimuleert hun groei! Zorg dus dat er voldoende plaats is!

Voorbeelden van acrotonische heesters: buxus (Buxus sempervirens), venijnboom (Taxus baccata), haagbeuk (Carpinus betulus), laurierkers (Prunus laurocerasus), rode kornoelje (Cornus sanguinea), glansmispel (Photinia), lavendel (Lavandula angustifolia), tijm (Thymus vulgaris), heide (Erica), enz.

Basitonische heesters

Basitonische planten groeien vanuit hun basis of wortelstok zonder een vast gestel te vormen. Bij deze planten moet het oude hout tot op de basis worden teruggesnoeid zodat de plant zich kan herstellen.

Voorbeelden van basitonische heesters: spirea (Spiraea diverses), weigelia (Weigela hybrides), potentilla (Potentilla), bruidsbloem (Deutzia), enz.

Mediatonische heesters

Mediatonische heesters groeien gestaag door “opstapeling”. Elk jaar groeien sterke of minder sterke scheuten vanuit het midden van het twijgenstelsel. Snoei de uiteinden van de takken terug zodat de krachtigste twijgen die zich ontwikkelen midden in het twijgenstelsel, of de twijgen dichtbij de basis, meer kansen krijgen.

Voorbeelden van mesotonische heesters: gewone vlier (Sambucus nigra), koninginnenstruik (Kolkwitzia amabilis), buxuskamperfoelie (Lonicera arbustifs), lijsterbesspirea (Sorbaria sorbifolia), enz.

Deze groeiwijzen zijn algemene trends, maar combinaties zijn mogelijk. Zo is de hazelaar acrotonisch met een sterke basitonie.

Snoeien zonder te verwonden

Snoei zo voorzichtig mogelijk.

Snoei boven de knop om de schorsplooi en de takkraag te behouden.
Gebruik scherp gereedschap voor een schone snede. Snoeischaren en takkenscharen volstaan vaak voor kleine tot middelgrote heesters.
Ontsmet uw gereedschap voordat u het gebruikt EN voor u aan een nieuwe plant begint, vooral indien u ziektes vaststelt (verdorring, vergeling, bruine vlekken, schimmel, roetdauw op de bladeren ...). Wrijf het lemmet in met een doekje doordrenkt met brandspiritus of alcohol van 90°.

Een goede snoeihoek op de tak behoudt de schorsplooi en de takkraag — Goede snoeihoek op een tak die de schorsplooi en de takkraag behoudt *© P. Prieur*

Wist u dat ?

In het algemeen gaat een plant zich na de snoei snel weer “opbouwen” en volgt er een krachtige groei van nieuwe twijgen. De plant steekt zijn energie in de heropbouw van zijn architectuur, wat ten koste gaat van zijn bloei. Een heester stevig terugsnoeien omdat hij te veel plaats inneemt of niet genoeg bloeit, kan dus het tegengestelde effect hebben!

Denk aan fauna en flora

Tal van vogelsoorten, bestuivende insecten, kleine zoogdieren en reptielen vinden beschutting in uw heesters, waar ze zich voeden met bloemen, vruchten of zaden. Snoeien met oog voor de natuurlijke vorm van de heester, zonder de bloei, de vruchtvorming of het volume drastisch te verminderen, is belangrijk voor de dierlijke biodiversiteit. Voorzichtig snoeien met een takkenschaar of een snoeischaar is dan ook minder verstorend en destructief voor dieren dan niet-selectief snoeien met de heggenschaar.

Oefen snoeivorming wanneer het nuttig is

Vormsnoei is slechts zinvol onder bepaalde omstandigheden.

Het is nutteloos of zelfs onmogelijk bij basitonische planten, omdat er almaar nieuwe twijgen blijven uitschieten.
Voor fruitstruiken die wel enige vormgeving kunnen gebruiken (bekervorm, opgebonden, halfstam, …), is snoeien dan weer wel noodzakelijk.
Het is nuttig voor mesotonische planten, om het twijgenstelsel te verdichten.

Deze snoeiwijze wordt vaak toegepast op acrotonische heesters buiten de natuurlijke ruimten, om te voldoen aan de verwachtingen van de beheerder (om één enkele, takloze stam te vormen, het twijgenstelsel te verdichten of de kruin van de heester uit te dunnen). Niet snoeien geniet echter de voorkeur: kies dus, wanneer mogelijk, heesters waarvan de natuurlijke vorm overeenkomt met wat u wenst.

Vormsnoei gebeurt in het ideale geval twee jaar na het aanplanten.

Foto van een gewone vlier — Gewone vlier *© Jan Van der Straaten, Saxifraga*

Snoeien voor een onderhoud op maat van de plant

Onderhoudssnoei houdt de heester in goede gezondheid en houdt rekening met zijn natuurlijke groeiwijze, zijn uiterlijk en zijn rol in het landschap. Het snoeiproces is afhankelijk van het type plant.

Er bestaan twee belangrijke snoeitechnieken :

Gestelsnoei op acrotonische plant *© P. Prieur*

Het wegsnoeien van spillen

Het houdt in dat takken worden verwijderd om de dichtheid te verminderen zonder het volume van de heester drastisch te verkleinen:

voor acrotonische of sterk mesotonische planten : snoei twijgen op het hoofdgestel weg ;

voor basitonische planten : snoei het oud of broos hout weg op de wortelstok om uit te dunnen, of snoei alle twijgen zo dicht mogelijk bij de grond weg en behoud alleen de (kortgesnoeide) wortelstok zodat de plant zich volledig kan vernieuwen.

Inkorten op potentiële vervangtwjigen op een acrotonische plant *© P. Prieur*

De reductie van spillen

Het bestaat erin de takken in te korten :

uitgevoerd ter hoogte van het oksel van een vertakkingspunt, door te snoeien net boven een uitloper die de groei van de toekomstige tak gaat overnemen. Deze techniek kan worden toegepast zonder de heester of de vorm ervan te verstoren ;
Buiten de vertakkingszones is deze techniek, die in het algemeen wordt uitgevoerd met een heggenschaar, alleen geschikt voor acrotonische planten.

Advies

Snoei basitonische en mesotonische planten liever niet met de heggenschaar: dit verstoort hun groei en versnelt hun veroudering.

Dit type snoei kan woren gebruikt op strikt acrotonische planten (zoals taxus of buxus).

Gestel in donkerbruin en secundaire twijgen in lichtbruin. De rode streepjes boven de secundaire twijgen duiden de snoeipunten aan voor inkorting met potentiële vervangtwijgen. — Inkorten op potentiële vervangtwijgen op een acrotonische plant *© P. Prieur*

Verouderende tak in donkerbruin en krachtige twijgen in lichtbruin. De rode streepjes onder de krachtige twijgen duiden de snoeipunten aan voor inkorting met potentiële vervangtwijgen. — Inkorting op potentiële vervangtwijgen op een mesotonische plant *© P. Prieur*

Pas een dunningssnoei toe op omvangrijke heesters

Dunningssnoei (of uitlichtingssnoei) is een manier van voorzichtig en doordacht snoeien. Het doel is oude of overtollige takken binnenin de heester weg te halen, om licht binnen te laten en andere planten de kans te geven om zich te vestigen aan de voet van de boom.

Snoei nooit meer dan een derde van de vegetatie weg in één seizoen. Zo vermijdt u een overmatige stress voor de heester, met de daarbij horende gevolgen voor zijn ontwikkeling.

Haal dode, zieke of beschadigde takken weg.
Snoei takken die tegen elkaar schuren weg, omdat hierdoor wonden kunnen ontstaan wat de ontwikkeling van ziekten kan bevorderen.
Creëer openingen in het gebladerte door bepaalde takken weg te halen, maar met behoud van de structuur van de struik. Snoei op de wortelstok voor heesters met een sterke basitonie en snoei op de potentiële vervangtwijgen voor de andere.

Verplichting, verbod, procedures, ... wat zegt de wet ?

Het is verboden :

Bomen te snoeien of te vellen in de broedperiode, van 1 april tot 15 augustus (vanaf 1 maart in natuurreservaten).

Het is verplicht :

Een stedenbouwkundige vergunning aan te vragen voor het snoeien van takken met een omtrek van 21 cm of meer.
Een gemotiveerde afwijking verkrijgen bij de Regio om snoeiwerkzaamheden uit te voeren tussen 1 april en 15 augustus (met uitzondering van noodwerkzaamheden op basis van een besluit van de Burgemeester).