Beheer kalktufbronnen met tufsteenformatie (habitat 7220*)

Officiële titel

Kalktufbronnen met tufsteenformatie (Cratoneurion)

Code

7220*

Beschrijving

Tufsteen bestaat uit kalkafzettingen die ontstaan in bronnen en bovenlopen van beekjes met erg kalkrijk water, waar het hele jaar door dunne laagjes calciumcarbonaat afgezet worden op de in het water aanwezige blaadjes, dennennaalden, takjes, wieren, mossen enz.

Dit habitattype komt voor in reliëfrijke streken met een ondergrond met kalksteen, kalkrijke zanden of mergels en krijt, waar kalk in grote hoeveelheden oplost in het grondwater. Wanneer dit grondwater aan het oppervlak komt ontsnapt een deel van de CO2 die het water bevat aan de atmosfeer (daling CO2) en vindt een verschuiving van het chemisch evenwicht (Ca(HCO3)2 oplosbaar ↔ CaCO3 vast + CO2 gas + H2O ) plaats, waardoor het calciumcarbonaat (CaCO3) uit het water neerslaat. Deze chemische reactie, is dus voor een belangrijk deel veroorzaakt door ontgassing naar de atmosfeer en eventueel versterkt door opwarming van het water. Ook biologische factoren spelen een niet te onderschatten rol: de actieve opname van CO2 uit het water door de fotosynthese van ondergedoken vegetatie; mossen, algen (diatomeeën) en bacteriën (cyanobacteriën), evenals de fixatie van carbonaat kristallen op het oppervlak van deze organismen, spelen ook een belangrijke rol in de vorming van tufsteen en kalksteen. Mossen doen dienst als groeisubstraat voor algen en kiezelwieren en accumuleren de kalkafzetting. Na het afsterven van deze organismen en de vertering van het organische materiaal, blijven alleen de kalkskeletten over. Door accumulatie over een zeer lange tijd ontstaat hieruit een gelig gesteente: tufsteen. Dit is een poreuze en sponsachtige variëteit van travertijn waarin de structuur van het organische materiaal nog herkenbaar is.

Raadpleeg de kaart met de Natura 2000-habitats

De typische kensoorten komen in Brussel voor in bronbossen, waar kalkrijk grondwater aan het oppervlak komt. In deze bronnen vindt men een karakteristieke mossenflora met soorten als Geveerd en Gewoon diknerfmos en bronplanten zoals Bittere veldkers, Verspreidbladig en Paarbladig goudveil en Reuzenpaardenstaart. Indien in deze bossen duidelijke kalkafzetting optreedt, worden ze tot dit habitattype gerekend.

Onder de aquatische macrofauna zijn een aantal, doorgaans zeldzame organismen specifiek gebonden aan neutrale tot basenrijke, permanente bronmilieus zoals de blinde vlokreeft Niphargus, de kokerjuffer Wormaldia occipitalis, de platworm Crenobia alpina, de steenvlieg Nemoura marginata en de waterkever Hydraena melas. In de mospakketten en het organisch sapropelium leven o.a. larven van gespecialiseerde vliegensoorten. Het open water is het voortplantingsmilieu van de Vuursalamander.

Sleutelsoorten (indicator van een goede toestand)

Heeft als sleutelsoorten (indicator van een goede toestand): 

• Echt vetmos (Aneura pinguis)
• Beekdikkopmos (Brachythecium rivulare)
• Kegelmos (Conocephalum conicum)
• Gewoon diknerfmos (Cratoneuron filicinum)
• Tufmos (Eucladium verticillatum)
• Geveerd diknerfmos (Palustriella commutata, Palustriella falcata)
• Gekroesd plakkaatmos (Pellia endiviifolia)

Soorten die verstoring aanwijzen

Heeft als soorten die verstoring (eutrofiëring) aanwijzen: draadalgen (bv. Enteromorpha spp.)

Heeft als invasieve exoten: 

• Japanse duizendknoop (Fallopia japonica)
• Sachalinse duizendknoop (Fallopia sachalinensis)
• Boheemse duizendknoop (Fallopia x bohemica (F. japonica x sacchalinensis))
• Reuzenberenklauw (Heracleum mantegazzianum)
• Canadese guldenroede (Solidago canadensis)
• Reuzenbalsemien (Impatiens glandulifera)
• Schijnaardbei (Duchesnea indica)
• Bonte gele dovenetel (Lamium galeobdolon subsp. argentatum)
• Douglaspluimspirea (Spiraea douglasii)
• Moerasaronskelk (Lysichiton americanus)
• …

Onderhoudsbeheer:

Dit habitattype vraagt geen inwendig beheer. Het uitwendige beheer streeft naar behoud van de natuurlijke waterhuishouding en het vermijden van eutrofiëring en betreding.

Herstel- en ontwikkelingsbeheer:

Dichtgestorte en gedraineerde bronnen kunnen redelijk goed worden hersteld in de oorspronkelijke toestand. Opgedroogde en geëutrofieerde bronnen zijn veel moeilijker of niet te herstellen omdat de hydrologie en het landgebruik in het infiltratiegebied soms onherroepelijk zijn gewijzigd.