Strijd tegen de uitbreiding van invasieve soorten in aquatische milieus
Veel exotische aquatische soorten, zowel planten als dieren,hebben natuurlijke gebieden gekoloniseerd en vormen een echte bedreiging voor de biodiversiteit. Het is noodzakelijk om ze te beheren om hun impact op het ecosysteem te beperken!
Behoud de waterbalans
De proliferatie van invasieve soorten, zowel planten als dieren, in vochtige omgevingen vormt een ernstige bedreiging voor de biodiversiteit. Deze invasieve exotische soorten, vaak geïntroduceerd om esthetische of economische redenen, of als huisdieren, vereisen zorgvuldig beheer om hun impact op het ecosysteem te minimaliseren.
Technische info
Invasieve soorten voorkomen
In Europa en de rest van de wereld bedreigen invasieve uitheemse soorten de biodiversiteit en de ecosystemen.
Sinds 2012 identificeert de wet betreffende natuurbescherming in bijlage IV een lijst van invasieve exotische soorten die onderhevig zijn aan verschillende verboden, zonder enige mogelijkheid van afwijking:
- De opzettelijke introductie of herintroductie in de natuur.
- De verkoop, het gratis of tegen vergoeding overdragen, het ruilen of aanschaffen.
Tegelijkertijd heeft de Europese Unie een lijst opgesteld van zorgwekkende soorten waarvoor acties worden ondernomen.
Tot op heden vullen de Europese en Brusselse lijsten elkaar aan, maar sommige verboden of uitzonderingen zijn niet consistent in beide wettelijke teksten.
Hoewel de Brusselse wetgeving binnenkort zal worden aangepast, is het momenteel nodig om rekening te houden met beide lijsten om passende beheersmaatregelen te nemen.
Invasieve soorten in Brussel
De volgende soorten, die in Brussel voorkomen, worden door de Europese Unie als zorgwekkend beschouwd:
- Smalle waterpest (Elodea nuttallii)
- Parelvederkruid (Myriophyllum aquaticum)
- Watersla (Pistia stratiotes)
- Moeraslantaarn (Lysichiton americanus)
- Reuzenbalsemien (Impatiens glandulifera)
- Reuzenberenklauw (Heracleum mantegazzianum)
Bovendien worden de volgende planten geïdentificeerd op de lijst van de Regio en/of de Europese Unie, maar zijn momenteel niet bevestigd op het Brussels grondgebied:
- Grote waternavel (Hydrocotyle ranunculoides)
- Verspreidbladige waterpest (Lagarosiphon major)
- Waterteunisbloem (Ludwigia grandiflora)
- Kleine waterteunisbloem (Ludwigia peploides)
Vaak geïntroduceerd in aquaria, vijvers en tuinvijvers vanwege hun zuurstofproducerende eigenschappen, vormen deze snelgroeiende planten zo dichte vegetaties dat ze het binnendringen van licht belemmeren, de hulpbronnen van inheemse planten opvangen, de aquatische fauna verstikken en de waterstroom verstoren.
Invasieve dieren
De volgende soorten, die in Brussel voorkomen, worden door de Europese Unie als zorgwekkend beschouwd:
- Chinese wolhandkrab (Eriocheir sinensis)
- Gevlekte Amerikaanse rivierkreeft (Faxonius limosus)
- Rode Amerikaanse rivierkreeft (Procambarus clarkii)
- Lettersierschildpad (Trachemys scripta)
- Zonnebaars (Lepomis gibbosus)
- Blauwband (Pseudorasbora parva)
- Nilsgans (Alopochen oegyptiocus)
- Rosse stekelstaart (Oxyura jamaicensis)
- Muskusrat (Ondatra zibethicus)
- Beverrat (Myocastor coypus)
Ook de heilige ibis (Threskiornis aethiopicus) staat op de waarschuwingslijst maar is momenteel niet aanwezig in Brussel.
Of ze nu opzettelijk of per ongeluk zijn geïntroduceerd, invasieve diersoorten kunnen aanzienlijke predatie of concurrentie uitoefenen op hulpbronnen. Ze kunnen ook ziekten dragen of verspreiden. Op deze manier veranderen ze de diversiteit en overvloed van inheemse soorten en verstoren ze aanzienlijk de ecosystemen.
Bovendien zijn de volgende diersoorten geïdentificeerd op de Brusselse lijst, maar staan ze niet op de Europese lijst:
- Canadese gans (Branta canadensis)
- Mandarijneend (Aix galericulata)
- Bruine amerikaanse dwergmeerval (Ameiurus nebulosus)
- Indische gans (Anser indicus)
- Giebel (Carassius gibelio)
- Zwarte zwaan (Cygnus atratus)
- Meerkikker (Pelophylax ridibundus)
- Snoekbaars (Sander lucioperca)
- Amerikaanse hondsvis (Umbra pygmaea)
Vermijd ze onbedoeld te verspreiden
Naast opzettelijke introductie, profiteren sommige soorten van ons gebruik van natuurlijke gebieden om zich te verspreiden.
Bovendien moeten eenvoudige bioveiligheidsregels worden nageleefd om de verspreiding van deze soorten in aquatische milieus te voorkomen:
- Besteed speciale aandacht aan de natte delen van uw apparatuur en kleding.
- Controleer uw uitrusting en kleding op modder of kleine dieren die in contact kunnen komen met de waterloop en de oevers. Verwijder ze en laat ze ter plaatse, uit de buurt van de waterloop of -poel. Let vooral op de vochtige delen van uw uitrusting en kleding.
- Reinig uw uitrusting, schoeisel en kleding met schoon water (bij voorkeur heet), buiten de natuurlijke gebieden.
- Droog uw uitrusting en kleding minstens 48 uur (planten en dieren kunnen enkele dagen overleven in vochtige omstandigheden).
Nieuwe soorten snel opsporen en elimineren
Aangezien het onmogelijk is om de vestiging van alle invasieve soorten te voorkomen, is het belangrijk om ze zo snel mogelijk op te sporen om ze te elimineren. In veel gevallen kan vroegtijdig ingrijpen voorkomen dat nieuwe exoten natuurlijke omgevingen koloniseren of dat het aantal aangetaste gebieden toeneemt.
Als een nieuwe invasieve soort niet snel wordt opgespoord en geëlimineerd, wordt de bestrijding ervan steeds moeilijker. Toch kan er actie worden ondernomen om ze te beperken tot bepaalde delen van het grondgebied of om hun aantallen te beperken. Deze acties moeten nog zorgvuldiger worden uitgevoerd in beschermde natuurgebieden en gebieden met een hoge biologische waarde.
Bij elke soort hoort een andere uitroeiingsmethode. Raadpleeg de identificatie- en beheerdocumenten vermeld in de rubriek 'Lees meer'."
Weet wanneer u niet moet ingrijpen
In bepaalde overwoekerde gebieden kan om verschillende redenen besloten worden om niet in te grijpen:
- Gebrek aan middelen.
- Toegangsmoeilijkheden.
- Gebrek aan biologisch belang van de site of geïsoleerde ligging ten opzichte van andere vergelijkbare sites.
Mocht er geen gepland beheersproject zijn, dan kunnen isolatiemaatregelen overwogen worden. In sommige gevallen is het relevant om activiteiten die de verspreiding van de soort kunnen bevorderen, zoals navigatie, vissen, en planten oogsten, te verbieden.
Voor sommige diersoorten (kreeften) kan het verstandig zijn om fysieke barrières op te zetten om de verspreiding van individuen te voorkomen.
Spreek met experts
Fysieke barrières, in detail beschreven in het identificatiedocument en beste beheerspraktijken voor invasieve exotische rivierkreeften, zijn relatief eenvoudig op te zetten op het land.
Het wordt aangeraden om de beheersite te laten superviseren door een expert, die de belanghebbenden informeert over de specifieke kenmerken van de soorten die gecontroleerd moeten worden en over de beschermingsuitdagingen op de site.
Waar beheersmaatregelen worden overwogen, is het belangrijk om de onbedoelde verspreiding van soorten via zaden of plantenfragmenten te vermijden. Het risico op verspreiding varieert naargelang van de soort, maar inperkingsmaatregelen (beschreven in het handleiding voor beste beheerpraktijken ) zijn vaak noodzakelijk rond het behandelde gebied.
Geef prioriteit aan bepaalde sites en soorten
Over het algemeen moet prioriteit worden gegeven aan soorten:
- Die in opkomst zijn en nog steeds kunnen worden uitgeroeid op gewestelijke of nationale schaal.
- Waarvoor een beheersverplichting geldt.
- Waarvoor realistische en toegankelijke lokale uitroeiingsmethoden bestaan.
Voor een specifieke soort moet prioriteit worden gegeven aan locaties:
- Van bijzonder ecologisch belang en/of met beschermingsstatus.
- Waar populaties zich waarschijnlijk massaal zullen verspreiden.
- Waarvan het onwaarschijnlijk is dat ze kort na de operatie opnieuw worden ingenomen.
- Waar uitroeiing, of ten minste een goed niveau van controle, technisch haalbaar is op basis van lokale kenmerken (type oevers, oppervlakte, toegankelijkheid, mate van dichtslibbing, enz.).
- Met een goed potentieel voor ecologisch herstel.
Monitor actief
Met een goed collectief toezicht op het gebied kunnen populaties van invasieve soorten vroeg genoeg worden beheerd om de kans op succes te vergroten.
Deel uw waarnemingen
Als u een invasieve vreemde soort aantreft in uw vijver, tuin of op uw terrein, maak dan een foto en deel uw waarnemingen op de portaalsites iNaturalist of Observations.be. Dit betekent dat gegevens kunnen worden gedeeld met professionals, zelfs op mondiaal niveau, om de biodiversiteit beter te beschermen.
Verplichtingen, verboden... Wat zegt de wet?
Het is verboden om:
- Gereglementeerde invasieve uitheemse soorten te introduceren, te kweken, te verkopen, te vervoeren of in het wild uit te zetten.
Het is verplicht om:
- Van het Gewest een afwijking te verkrijgen om onder strikte voorwaarden, zoals beperking, invasieve uitheemse soorten die zorgwekkend zijn voor de Europese Unie, te houden voor wetenschappelijke doeleinden of om redenen van groot openbaar belang.
- Van het Gewest een afwijking te verkrijgen om zorgwekkende invasieve uitheemse soorten voor de Europese Unie te transporteren in het kader van hun uitroeiing.
Lees meer
Invasieve uitheemse soorten van aquatische en oevergebieden - handleiding voor beste beheerpraktijken
Invasieve uitheemse planten in aquatische en oevergebieden - identificatiegids
