Bespaar met ecologisch beheer

Voor ecologisch beheer moeten beheermethoden worden gekozen die aangepast zijn aan het gebruik van een bepaalde site, met zo weinig mogelijk interventies.

Bijvoorbeeld:

• In plaats van gazons die om de vijftien dagen gemaaid moeten worden (en dus 30 maaibeurten per jaar nodig hebben), kiest u beter voor gebieden die alleen gemaaid worden op doorgangsplaatsen en gebieden die laat gemaaid worden en heel weinig onderhoud vergen maar zeer gunstig zijn voor bijen en vlinders.
• Door heggen regelmatig te snoeien, stoort u de vogels tijdens het broedseizoen en verwijdert u bloemen voor bestuivers. Laat ze daarom beter het hele seizoen door groeien en snoei alleen waar het echt nodig is, bijvoorbeeld langs paden.

In vergelijking met conventioneel beheer heeft u voor ecologisch beheer meestal minder personeel nodig en moet u minder producten kopen.

De ontwikkeling van de natuur inperken, vergt vaak een groter budget dan de natuur te ondersteunen! Door uw beheerprincipes te veranderen, kunt u dus verborgen kosten zoals milieu- of gezondheidskosten enz. beperken en flink besparen terwijl u veel elementen die schadelijk zijn voor uw leefomgeving vermijdt.

Vanuit economisch oogpunt is ecologisch beheer vaak beter voor de portemonnee, omdat het over het algemeen de onderhoudskosten op lange termijn verlaagt, vooral wanneer we deze kosten vergelijken met alle kosten van conventioneel beheer: aankoop van pesticiden, beschermingsmiddelen voor het gebruik van schadelijke producten, specifieke apparatuur, onderhoud van sproeiers, vervanging van een- en tweejarige planten, zeer frequent snoeien en maaien, afvoer van groenafval naar een sorteercentrum of aankoop van 'groene zakken' enz.

Door deze kosten van conventioneel beheer en de interventies die ermee samenhangen te elimineren, kunt u over het algemeen besparen terwijl u een duurzame aanpak hanteert die de lokale leefomgeving respecteert. Bovendien bevordert u zo de ontwikkeling van de natuur in de stad.

Conventioneel beheer kan in verschillende mate milieukosten met zich meebrengen, zoals lucht- en watervervuiling, lawaai, een groot verlies van biodiversiteit en bodemaantasting. Dat kan leiden tot extra kosten om deze problemen op middellange en lange termijn te verhelpen. De afwezigheid van rijke, gevarieerde en wilde natuur is ook een mogelijke factor van psychologisch onbehagen en gezondheidsproblemen, die hun weerslag hebben op het welzijn en de levenskwaliteit, maar ook op de economische productiviteit van de samenleving.

Daarnaast kan blootstelling aan de chemische stoffen die worden gebruikt bij het conventionele beheer van groene ruimten directe gezondheidsrisico's inhouden voor de werknemers en gebruikers van groene ruimten, evenals kosten in verband met gezondheidszorg en preventie van beroepsziekten.

Wilt u een grasveld omzetten in een bloemenweide en dus overstappen van 30 maaibeurten per jaar naar één of twee jaarlijkse maaibeurten?

In dat geval spreken we meestal over de overgang van intensief beheer (hoge interventiefrequentie) naar extensief en ecologisch beheer (lage interventiefrequentie). Er is ook een tussenniveau met regelmatige opvolging, namelijk aandachtig beheer.

Na deze verandering op het hele terrein kunnen de uren die de onderhoudsteams aanvankelijk besteedden aan frequent maaien, worden gebruikt voor andere werkzaamheden, zoals het handmatig wieden van paden of het plaatsen van voorzieningen voor de fauna. Als we overschakelen op ecologisch beheer kunnen we dus een ander gebied op een duurzamere manier onderhouden en de vele kosten vermijden die gepaard gaan met de aankoop van specifieke uitrustingen en producten die schadelijk zijn voor het plaatselijke milieu.

Twintig jaar geleden al wees een onderzoek over ecologisch beheer in Rennes op een verlaging van de onderhoudskosten van 60-65% bij minder intensief beheer. Er is ook sprake van besparingen tot -96% voor het meest extensieve beheer.

Ga uit van de globale kosten

Door een globale kostenbenadering te hanteren en hun landschapsstrategieën op hun hele grondgebied aan te passen, kunnen lokale overheden de overstap maken naar ecologisch beheer zonder aan hun budget te raken.

"Na het verbod op fytoproducten hebben we op onze site een gedifferentieerd beheer ingevoerd. We konden niet anders, want gezien de kosten voor dit beheer (verschillende machines) moesten we andere uitgaven opofferen.

Naast de aankoop van de apparatuur, zijn er ook de arbeidskosten. Voor de thermische onkruidverdelger hebben we meer dan 50 gasflessen per jaar nodig. Om een voorbeeld te geven: vroeger besproeiden we ons voorplein één keer per jaar (1 arbeider, 4 uur werk en 15 ml onkruidverdelger per jaar). Nu besteden we er twee dagen aan om de twee weken (1 arbeider, 32 dagen en ongeveer 40 gasflessen). Volgens mij kun je dus geen economische vergelijking maken tussen gedifferentieerd beheer en zogenaamd 'klassiek' beheer. Gedifferentieerd beheer is veel duurder dan het oude systeem."

Château de Seneffe, augustus 2022

Ecologisch beheer zonder gewasbeschermingsmiddelen (pesticiden) kan duurder zijn dan conventioneel beheer:

• Wanneer het alleen wordt toegepast in zogenaamde 'prestigieuze' ruimten,
• Wanneer het omwille van het erfgoed niet haalbaar is om het type oppervlak te veranderen
• Wanneer hetzelfde esthetische resultaat wordt verwacht.

Ecologisch beheer nodigt ons daarom uit om na te denken over de verschillende klassen en waar mogelijk de esthetische benadering aan te passen, met alternatieve oplossingen.

Veel van de werkzaamheden die gewoonlijk bij conventioneel beheer horen, kunnen het onderhoud van uw groene ruimte duur maken.

• Afvoer van groenafval
• Onkruid verwijderen aan wegen, lanen, perken
• Een- of tweejarige planten in bloemperken en bloembakken vervangen
• Ongeschikte planten vervangen (planten die niet tegen koude of vorst kunnen, op de verkeerde plek geplant zijn, te groot worden enz.)
• Frequent maaien van grote, ongebruikte gazons
• Intensief en ongepast snoeien van bomen
• Regelmatig snoeien van struiken en heggen
• Overmatig begieten
• Regelmatig toevoegen van meststof of bodemverbeteraar (heidegrond, meststof voor rozen of rododendrons) ...

Met een goed doordacht en ontworpen ecologisch beheerplan kunt u deze werkzaamheden vervangen door acties voor een zuiniger en duurzamer beheer dat de biodiversiteit bevordert.

Groenafval lokaal beheren, mulchen aan de voet van bloemperken of kiezen voor geschikte, onderhoudsarme planten helpt bijvoorbeeld om de onderhoudskosten laag te houden.

'Groenafval' bestaat uit resten van onderhoudswerkzaamheden. Het omvat dode bladeren, gemaaid gras, hooi, snoeihout (takken en twijgen) enz. Het afvoeren ervan brengt vaak aanzienlijke kosten met zich mee voor het onderhoud van uw groene ruimte. Bovendien verliest de bodem zo organisch materiaal en worden er broeikasgassen uitgestoten tijdens het transport.

Al dat 'afval' kan zeer nuttig zijn voor het leven in uw groene ruimte en wordt soms teruggekocht in andere industriële vormen: mulch, schaafsel, versnipperd materiaal, compost, potgrond enz.

Hiervoor hebt u meestal een hakselaar en compost nodig. De hakselaar, de compost en de apparatuur die nodig is om ze te gebruiken, evenals de beheerskosten betalen zichzelf over het algemeen terug na de eerste drie jaar van gebruik.

Met de hakselaar kunt u uw eigen mulch produceren en met de compost uw eigen groenbemester. U bespaart dus op inputs (aangekochte producten) terwijl u een aanzienlijke toegevoegde waarde biedt voor het milieu, de bodem en de lokale fauna.

De kosten voor de verwerking van groenafval variëren tussen € 25 en € 40/ m³, afhankelijk van de transporttijd, het volume en gewicht, de prijs vastgesteld door de afvalverwerkingsinrichting, het soort afval enz. Na behandeling en valorisatie kost mulchen met RCW € 25 tot € 30/m³ , afhankelijk van de grootte van de fragmenten, en € 35/ton.

• Maak van uw afval grondstoffen voor uw groene ruimte! Zo kunt u de kosten voor het transport naar een sorteercentrum en de stortkosten beperken.

Mulch om onkruid te bestrijden

Door te mulchen, beperkt u het onderhoud. Ongewenste planten groeien minder snel terug, zodat u geen onkruid meer hoeft te wieden. U hebt ook minder werk en minder sproeikosten, omdat het vocht in de bodem wordt vastgehouden. Bij deze praktijk kunt u ook gehakselde snoeiresten hergebruiken (ramial chipped wood of RCW).

Kies voor ecologisch beheer plantensoorten die zijn aangepast aan de omgeving en het klimaat, maar ook aan de ruimte en het gebruik van uw groene ruimte.

Vermijd voor een 'zuinig' beheer een- of tweejarige sierplanten (of 'tuinbouwplanten') die veel zorg nodig hebben en veel afval genereren (groenafval, potten, verpakkingen, potgrond enz.). Bovendien veroorzaken deze planten onrechtstreeks vervuiling tijdens het transport of de productie vóór ze geplant worden (transport, verwarmde kassen, pesticiden, meststoffen enz.).

Geef de voorkeur aan lokale vaste plantendie beter aangepast zijn aan ons klimaat en minder water nodig hebben.

Te vermijden

• Soorten kiezen die niet zijn aangepast aan het plaatselijke klimaat en die mogelijk extra interventies vereisen zoals besproeien, bescherming tijdens de winter of regelmatige vervanging.
• De grootte van volwassen planten onderschatten, wat ertoe kan leiden dat ze naarmate ze groeien te veel ruimte innemen, vaak gesnoeid moeten worden en mogelijk esthetische en functionele problemen veroorzaken.
• De diversiteit tot een paar soorten beperken, wat de kwetsbaarheid voor ziekten, plagen en veranderende milieuomstandigheden kan vergroten.
• Invasieve exotische soorten introduceren, die ecologische schade kunnen aanrichten door te concurreren met inheemse soorten, natuurlijke ecosystemen te verstoren en de lokale biodiversiteit te verminderen.

Een belangrijke taak voor groenvoorzieningsbedrijven was het onkruidvrij maken van grote verharde oppervlakken: opritten, paden, terrassen, winkelpuien, drempels, stoepen enz. De afgelopen decennia werden herbiciden op grote schaal gebruikt. Dat is nu verleden tijd!

Maar hoe kunnen we deze verhardingen, die geleidelijk overwoekerd raken, economisch beheren?

• Tolereer spontane begroeiing, zolang deze niet hinderlijk is voor personen met beperkte mobiliteit, niemand kan doen uitglijden of andere ongelukken veroorzaakt.
• Geef de voorkeur aan verhardingen die bedoeld zijn om begroeid te worden. Vaak is de bekleding die in het tijdperk van volledige verharding gekozen is, gewoon niet compatibel met de aanwezigheid van 'onkruid'. Een open verharding met planten die worden gekozen in plaats van bestreden, vermindert de behoefte aan onkruidverdelging drastisch.
• Zaai gras op grindpaden, opnieuw in de lijn van gekozen vegetatie, en streef niet te veel naar scherp afgebakende randen (geef de voorkeur aan 'vloeiende overgangen').
• Beheer de vegetatie mechanisch door vegen, borstelen of schoffelen. Regelmatig licht onderhoud volstaat vaak om de plantengroei tot een minimum te beperken. In vergelijking hiermee is thermisch wieden duurder en lastiger.
• Gebruik geen 'huismiddeltjes' zoals zout, dat de bodem verarmt.

Herbiciden zijn al enkele jaren verboden op verharde oppervlakken die zijn aangesloten op rioleringen (stoepen, terrassen enz.). Sinds 2013 werd dat verbod steeds verder uitgebreid en almaar strenger. Vanaf 2025 mogen er geen herbiciden meer worden gebruikt om deze oppervlakken onkruidvrij te maken. Voor een gelijkwaardig esthetisch resultaat is handmatig wieden dus een grote kostenpost.